Hepimizin bildiği ve Türk Tarihi için önemli bir yere sahip olan Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluş tarihini incelediğimiz zaman iki isim dikkat çekmektedir:Tuğrul ve Çağrı Beyler. Bu iki kardeş Anadolu’ya ilk defa akın yapan Türk komutanlar.
Tuğrul Bey’in kardeşi ve Büyük Selçuklu Devleti’nin hükümdarlarından biri olan “Çağrı Bey kimdir, başarıları ve Gazneliler ile yaptığı Dandanakan Savaşı’nın önemi nedir?” soruların cevabını Çağrı Bey’in hayatından başlayarak inceleyelim.
Çağrı Bey kimdir?
Tuğrul Bey’in kardeşi ve babası Selçuk Bey’dir. Tuğrul ve Çağrı Bey, Oğuz boylarının hâkim olduğu Horasan ve Harezm bölgelerinin kuzeyinde dünyaya gelmişlerdi. Horosan Meliki olarak bilinen Çağrı Bey, ülkeyi kardeşi Tuğrul Bey ile birlikte ortak yönettiler. Selçuklu topraklarının doğusunu kendisi yönetirken, batısını kardeşi Tuğrul Bey yönetiyordu.
Çağrı Bey’in çocukları:
Türk-İslam tarihine damgasını vuran Dandanakan Savaşı ile İslam dünyasında tanınan Selçuklular, hanedanlar arasındaki bağları evlilikle güçlendirmek istemişlerdi. Çağrı Bey’in on tane çocuğu olduğu bilinmektedir. Erkek çocukları Alparslan, Yakuti, Kavurt, Behramşah, Osman ve Süleyman’dır. Kızları ise Hatice Arslan Hatun, Cevher Hatun, Safiye Hatun’dur. Oğullarından Alparslan 1063-1072 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti Hükümdarı oldu ve Anadolu’nun kapılarını Türklere açmasıyla tarihe damgasını vurdu.
Tuğrul ve Çağrı Beylerin amacı Selçuklu Beyliği’ni bağımsız bir devlet yapmaktı.
Çağrı Bey ilk zamanlar Horosan’a göç etti. Tam da bu o zamanlar bölgede Gazneliler hüküm sürüyordu. Tuğrul ve Çağrı Bey Gazne Devleti’nin himayesi altına girmek istediğini Gazne hükümdarı Sultan Mesut’a bildirdiler. Ancak bu istekleri olumlu karşılanmadı.
Tuğrul ve Çağrı Bey’in Horosan bölgesine yerleşmesi bir baş kaldırı niteliğindeydi. Çünkü Türk Töresi gereğince Boylar, bir alana göç etmek istediğinde Büyük Kağanların iznini almak zorundaydı. Daha sonra Tuğrul ve Çağrı Bey ile gelen boylar gittikçe kalabalıklaşmaya başladılar. Yayılmacı politika benimseyen ikili, Gazne Devleti tarafından bir tehdit olarak görüldüler. Ardından 1035 yılında Sultan Mesut Türk boyları üzerine seferler düzenlemeye başladı.
Bu seferler Selçuklular ve Gazneliler arasındaki ilk savaş demekti. Meydan Muharebesi şeklinde gerçekleşen bu savaşta Gazneliler ağır bir yenilgi aldılar. Bunun üzerine Sultan Mesut, Selçuklular’ın Horosan bölgesinde kalmalarına izin vermek zorunda kaldı. Böylece Tuğrul ve Çağrı Bey ilk bağımsızlıklarını kazandılar.
Tuğrul ve Çağrı Bey’in kazandığı her zafer, Büyük Selçuklu Devleti’nin doğuşu anlamına geliyordu.
Yıllar boyunca Selçuklular ve Gazneliler arasındaki gerginlikler son bulmaktan çok uzak bir şekilde artarak devam etti. Selçuklular bölgede oturma ve barınma iznini aldıktan sonra büyümeleri daha da hızlandı. İlerlemelerini sürdürdüler ve göç ettikleri her şehirde Gazneli hükümdar Sultan Mesut’tan izin istiyorlardı.
Sultan Mesut her izni reddediyordu ve 1038 yılında tekrar Selçuklular üzerine seferler düzenledi. Fakat bu seferlerin sonuçları ilkinden farklı olmadı. Gazne Devleti her seferinde ağır yenilgiler aldı. Çünkü her geçen zamanda Selçuklular’ın stratejisi ve ordusu güçlenmekteydi.
Tuğrul ve Çağrı Beyler, Gazneliler’i mağlup ederek ilerliyorlardı ve böylece Büyük Selçuklu Devleti’nin oluşumunu hızlandırdılar.
Büyük Selçuklu Devleti’nin bağımsızlığını ilân ettiler.
Tuğrul ve Çağrı Bey, en sonunda hepimizin bildiği ve hayranlıkla tarihlerini okuduğumuz Büyük Selçuklu Devleti’ni kurup devletin bağımsızlığını ilân ettiler. Tuğrul Bey kendisini Büyük Kağan ve Sultan olarak ve kardeşi Çağrı Bey’i ise ortak kağan olarak tanıttı. Nişabur şehrinin Selçuklu Devleti’nin başkenti olmasından sonra Gazneliler’in gücü ve itibarı oldukça azaldı.
Sultan Mesut, Büyük Selçuklular ile olan mücadelesinden hiçbir zaman vazgeçmedi ve son büyük seferini düzenledi. Ancak bu son sefer Gazneliler’in de sonunu getirecekti. Dandanakan Savaşı olarak geçen bu savaşa detaylıca bakalım.
Dandanakan Savaşı (1040) Gazneliler’in sonunu getirirdi.
1040 yılında yaşanmış Dandanakan Savaşı, Büyük Seçluklu Devleti’ni ve Gazneliler’i karşı karşı getiren Türk tarihinin en önemli savaşıdır diyebiliriz. Selçuklar’ın yeni bir yurt edinme istekleri, Gazne Devleti’ne ait bölgelerin ele geçirilmesi ve Tuğrul ve Çağrı Beyler’in bağımsızlıklarını ilân etmesi üzerine, Sultan Mesut tarafından başlatılmıştır. Dandanakan Savaşı Türk-İslam tarihi açısından da önemli sonuçlara neden oldu. Bunlar;
- Gazneliler artık yıkılma dönemine girdi,
- Selçuklu Devleti resmen kuruldu,
- Selçuklu Devleti’nin İslam dünyasındaki itibarı güçlendi,
- Gazneliler’e ait olan İran toprakları Selçuklu yönetimine geçti ve böylece Selçuklu Devleti üzerindeki İran etkisi giderek arttı.
“Çağrı Bey kimdir, başarıları ve Gazneliler ile yaptığı Dandanakan Savaşı’nın önemi nedir?” sorularının cevabını bulabileceğiniz içeriğimizin sonuna geldik.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
